مخزن ذخیره

امروزه مخزن ذخیره‌ های متنوعی بطور گسترده در سراسر جهان مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرد؛ اما به طور کلی تقسیم‌بندی ثابتی برای انواع مخازن ذخیره وجود ندارد. ما در این مقاله قصد داریم شما را با مفهوم مخزن ذخیره بیشتر آشنا کنیم.

مخزن ذخیره چیست؟

مخزن ذخیره به ظرفی گفته می‌شود که جهت نگه‌داری سیالات ساخته شده است. اصولاً انواع مخزن ذخیره بر اساس شکل ظاهری، مکان قرارگیری مخزن ذخیره، متریال بکار رفته در تولید مخزن ذخیره، نوع سیالاتی که داخل مخزن ذخیره نگهداری می‌شود، دسته‌بندی می‌شوند. همچنین در جایی دیگر بر اساس تقسیم‌بندی انجام شده به انواع تک لایه، دولایه، سه لایه و… تقسیم‌بندی می‌شود.

کاربرد مخزن ذخیره

• جهت ذخیره‌سازی مواد اولیه
• جهت بارگیری و پخش محصول
• مقیاسی برای اندازه‌گیری مواد بشمار می‌روند.

اجزای تشکیل دهنده مخزن ذخیره

هر مخزن ذخیره از اجزا و قطعات مختلفی تشکیل شده است. در ادامه قطعات بکار رفته در تولید مخازن ذخیره را بیان خواهیم کرد:

• لایه رویی معروف به پوسته
• دریچه
• لوله‌ی ورودی و خروجی
• عدسی
• گیره یا قلاب
• لوله‌ی تخلیه
• پایه
• سیستم خروجی هوا
• نردبان

در صورت صلاح‌دید و با توجه به نوع کاربرد مخزن ذخیره، قطعاتی را می‌توان به آن اضافه کرد. این اجزا عبارتند از:

• فشارسنج
• ترمومتر
• رینگ

انواع مخازن ذخیره

همانگونه که در بالا گفته شد مخزن‌ ذخیره بر اساس عوامل گوناگونی دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه به بررسی هر کدام از موارد می‌پردازیم:

• بر اساس ماده نگهدارنده داخل مخزن ذخیره که شامل: مخازن نفتی، آبی، گازی و …. می‌باشد.
• بر اساس ظاهر و شکل هندسی مخازن، شامل: مخازن مکعبی، استوانه‌ای و….
• بر اساس متریال بکار رفته در تولید مخزن ذخیره، شامل: مخازن فلزی مانند: (فولاد، استیل و گالوانیزه)، مخازن پلاستیکی مانند: (کامپوزیت یا فایبرگلاس و پلی اتیلن)، مخازن پلیمری مانند: (پلی اتیلن و سپتیک تانک‌ها)
• بر اساس مکان قرارگیری مخزن ذخیره، شامل: مخازن یدک‌کش، چرخ‌دار و…

مخزن سپتیک تانک

بطور کلی این نوع مخزن ذخیره از جنس پلی اتیلن یا بتن می‌باشد. کاربرد مخزن ذخیره سپتیک تانک در جمع‌آوری فاضلاب‌ها است. تولید این نوع مخزن در اندازه‌های مختلف می‌باشد.

مخزن فایبر گلاس

مخزن ذخیره فایبر گلاس که به آن مخزن کامپوزیت نیز می‌گویند، جهت ذخیره آب آشامیدنی، سوخت و کودهای مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مخزن پلی اتیلن

جهت ذخیر‌سازی موادی که با آب سازگار هستند، مانند آب و دیگر سیالات سازگار با پلی اتیلن بکار می‌رود. از این مخزن ذخیره بیشتر در صنعت کشاورزی، صنعت شیمیایی و موارد نگه‌داری آب استفاده می‎‌شود.

مخزن در باز

این نوع از مخزن‌ ذخیره دارای دیواره هستند و بدلیل سر باز بودن مخزن ممکن است مایعی که داخل مخزن نگهداری می‌شود در تماس با محیط اطراف دچار آلودگی شود. بدلیل رو باز بودن مخزن موادی که فرار هستند و یا قابلیت اشتعال دارند نباید در مخزن نگه‌داری شوند.
این نوع از مخازن دارای قطرهای متفاوت از 7 الی 70 متر هستند. همچنین با توجه به نوع کاربری و محل استفاده در جنس‌های متفاوتی تولید می‌شوند. از موارد رایج استفاده از مخزن در باز می‌توان به نگهداری آب نمک اشاره کرد.

مخزن استیل

عنصر بکار رفته در مخازن استیل کروم می‌باشد که خاصیت ضد زنگی نیز دارند از این‌رو جهت نگهداری مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مخزن با سقف ثابت

از نظر ظاهری این نوع از مخزن‌‌ها به شکل استوانه با سقف گنبدی هستند. باتوجه به نوع کاربرد این نوع از مخازن و ماده ذخیره شده در آن می‌بایست نسبت قطر به ارتفاع را مد نظر قرار دهید. مخزن ذخیره با سقف ثابت متناسب مواد اشتعال‌زا یا سمی است.
همچنین موادی که در مخزن ذخیره می‌شوند می‌بایست فشار بخار کمی داشته باشند و اگر نه خطراتی همچون انفجار ناگهانی را در پی خواهد داشت.

مخزن با سقف شناور

مخازن با سقف شناور در دو نوع موجود هستند: EFRT و IFRT که در ادامه به بررسی هر کدام می‌پردازیم.
EFRT : این نوع مخزن دارای سقف شناور است که موجب می‌شود مقدار کمی از مایع با محیط در ارتباط باشد. یکی از مزایای استفاده از درب شناور این است که از تبخیر مواد درون مخزن جلوگیری می‌کند به همین دلیل بیشتر برای نگهداری نفت خام از آن استفاده می‌شود.
IFRT: این نوع مخزن علاوه بر سقف شناور مجهز به سقف ثابت نیز می‌باشد. سقف ثابت موجب حفاظت ماده از آلودگی محیط می‌شود و همچنین از نشت ماده جلوگیری می‌کند.
انتخاب کدام یک از این دو نوع به میزان اشتعال‌زایی و فرار بودن مایع بستگی دارد.

انواع سقف شناور

سقف شناور انواع مختلفی دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
نوع تابه‌ای (pan type): شامل یک سطح صاف که روی پایه قرر دارد و در صورت وجود سوراخ غرق می‌شود.
نوع پستونی (postoon type): این نوع از سقف‌ها شامل یک جعبه توخالی هستند که بدلیل بی‌وزنی روی آب شناور می‌مانند، به همین دلیل اگر سوراخ هم شوند غرق نمی‌شوند.

مخازن استوانه ای و مخازن کروی

اگر موادی که داخل مخزن نگهداری می‌شود فشاری ما بین 0.5 الی 50 پوند بر اینچ مربع داشته باشد بهتر است از مخزن استوانه‌ای استفاده شود و اگر فشار وارده از سمت ماده موجود چیزی بیشتر از 50 پوند باشد بهتر است تا از مخزن کروی استفاده کنیم.

مخزن سرد

اگر ماده بکار رفته در مخزن ذخیره دارای نقطه جوش پائین، نزدیک به صفر یا حتی صفر باشد می‌توان از مخزن سرد استفاده کرد. مواده نگهداری شده در مخزن سرد می‌بایست به حالت مایع باشند اما در دمای آزاد بصورت گاز هستند برای جلوگیری از این موارد می‌توان از دو روش استفاده کرد:

• دمای پایین و فشار اتمسفریک
• دمای محیط و فشار بالا

در مخازن سرد انواع موادی همچون: هیدروژن، نیتروژن، اکسیژن، آرگون و اتیلن نگهداری می‌شود.

مخازن ثابت

این نوع از مخزن ذخیره مناسب ذخیره‌سازی مواد با محدوده فشار 0.5 الی 15 پوند می‌باشند. در تولید این مخازن از جنس‌هایی چون کربن استیل یا فولاد آلیاژی استفاده می‌کنند. کاربرد مخازن ثابت در صنایع پالایشگاهی است.

مخازن خاص

مخازن خاص جهت نگهداری گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. شکل ظاهری مخازن خاص بصورت یک تانکر استوانه‌ای است. گاز درون این تانکر که (از یک جهت باز و از جهت دیگر بسته است) قرار می‌گیرد. خود این تانکر گاز درون یک مخزن پر از آب قرار دارد.

مخزن اتمسفریک

شکل ظاهری این مخازن دارای سقف مخروطی، چتری، گنبدی شکل هستند یا بصورت سقف ثابت و شناور می‌باشند. از این نوع مخازن جهت ذخیره‌سازی مواد مایع مانند، همچون: بنزین، نفت خام استفاده می‌کنند.

راهنمای انتخاب مخزن ذخیره مناسب

شاید برایتان سوال پیش بیاید که چه مخزن ذخیره‌ای مناسب کار شما است ؟ در ادامه نکاتی که هنگام انتخاب مخزن ذخیره باید رعایت شود را برایتان بیان می‌کنیم:

• از نکات مهم در انتخاب مخزن ذخیره توجه به ضخامت بدنه‌ی مخزن می‌باشد. شرایط نگهداری هر نوع از مواد، نیاز به ضخامت خاص خود دارد.
• اگر مواد نگهداری شونده شامل سیالات شیمیایی است و از خود گاز منتشر می‌کند، بهتر است از مخزن‌های سرپوشیده استفاده کنید.
• نکته مهم دیگر در انتخاب مخزن ذخیره توجه به فرار بودن ماده است.
• میزان اشتعال‌زا بودن مواد
• میزان سمی بودن مواد

مراحل نصب مخزن ذخیره

• مکانی قرارگیری مخزن می‌بایست صاف و مسطح باشد.
• محل قرارگیری را طوری انتخاب کنید که امکان بازدید دوره‌ای از آن باشد.
• بر روی مخزن از سر ریز استفاده کنید.
• توجه داشته باشید مخزن ذخیره، تحت هیچ‌گونه فشار بیرونی و درونی قرار نگرفته باشد.
• اتصالات مخزن در حد آ‌بندی محکم شود و اگر بیش از حد سفت شود منجر به آسیب‌دیدگی مخزن ذخیره خواهد شد.

نکات نگهداری از مخزن ذخیره

بررسی خارجی شامل چک کردن ظاهر مخزن ذخیره از لحاظ ضربه‌خوردگی، کیفیت اتصالات (اتصال به زمین، نردبان و پیچ‌های خارجی) می‌باشد.

بررسی داخلی شامل بررسی کف مخزن ذخیره و اتصالات و جوش قطعات می‌باشد.

خرید مخزن ذخیره

مجموعه فراز مخزن با بیش از 40 سال سابقه‌ی درخشان در زمینه تولید انواع مخزن ذخیره، مخزن تحت فشار، نورد ورق، انواع مبدل حرارتی و… از پیشگامان این صنعت شناخته می‌شود. جهت مشاهده محصولات و کسب اطلاعات درباره‌ی آنان می‌توانید به سایت فراز مخزن مراجعه فرمائید.